Alerji nedir?

Allerji kişilerin aslında zararlı olmadıkları halde bazı maddelere karşı aşırı reaksiyon göstermesidir.Bizi zararlı organizmalara karşı koruyan bağışıklık sistemimiz görevleri istilacıları (antijenleri) zararsız hale getirmek olan vücut savunmacılarını (antikorlar) üretir.

Normalde vücudumuzu koruyan bağışıklık sistemi bazı insanlarda zararlı olmayan birtakım maddelere de aşırı yanıt verir. Bu reaksiyonlara aşırı duyarlılık ya da allerji adı verilir.

Allerjik reaksiyona yol açan antijene de allerjen adı verilir.Allerjik reaksiyonlar tek tip değildir, birçok yolla ortaya çıkarlar, vücudun değişik bölümlerinde meydana gelebilirler ve çeşitli şiddette olabilirler.

İmmün (bağışıklık) sistemimiz iyi bir belleğe sahiptir. Yaşamımızın başlangıcında organizmamız yabancı maddelerle karşılaştığında immun sistem onları tanımayı ve belleğine almayı öğrenir. Ardından yabancı maddelere (antijenlere) karşı antikorlar üreterek yanıtını hazırlar. Organizmada ne zaman aynı antijen görülse hatırlama özelliği nedeniyle daha önceden hazırlanmış yanıt başlar. Bu nedenle saman nezlesi olan bir kişi her yıl polenlerle karşılaşınca immun sistemdeki bu özellik sebebiyle hemen reaksiyon gösterir.

Alerji belirtileri nelerdir?

Alerjik tepkimeler alerjik madde ile ilk temasta değil de daha sonraki temaslarda ortaya çıkar. Bunun nedeni vücudun herhangi bir şeye karşı alerjik olabilmesi için o şeye duyarlılık geliştirmek zorunda olmasıdır.

Alerjik tepkimeler birçok farklı semptom ortaya çıkarır ve insanları farklı yönlerden etkiler. En yaygın semptomlardan bazıları şunlardır:

• Aksırma,

• Hırıltıyla soluma,

• Sinüs ağrısı (burnun yukarı kısmında, göz çevresinde ve kafatasının ön tarafında ağrı veya baskı hissi)

• Burun akıntısı,

• Öksürme,

• İsilik / kurdeşen,

• Şişlik,

• Göz, kulak, dudak, boğaz ve damak (ağız yuvası) kaşıntısı,

• Nefes darlığı ve

• Bulantı, kusma ve ishal

Bu semptomlara alerjiden başka durumların da neden olabileceğini ve bu semptomlardan bazılarının kendi başlarına hastalık olabileceklerini unutmamak gerekir.

Neyiniz olduğundan emin olmadığınız hallerde doktorunuzdan tavsiye isteyiniz.


Alerjinin nedenleri?

Alerjiler, vücudun bağışıklık sisteminin alerjik maddelere zararlılarmış gibi tepki göstermesinden kaynaklanır. Bağışıklık sistemi alerjik maddeler ile savaşan antikorlar üreterek bunu gerçekleştirir. Antikorlar, bize zarar verebilecek virüs ve enfeksiyonlar ile savaşmak amacıyla bağışıklık sisteminde oluşturulan özel proteinlerdir. Vücut bir alerjik maddeye temas ettiğinde, salgılanan antikora Immunoglobulin E (IgE) adı verilir. Bu antikor öteki kan hücrelerinin daha fazla kimyasal (histamin de dahil) salgılamasına neden olur ve her ikisi birlikte alerjik tepkime semptomlarını başlatır. Histamin herhangi bir alerjik tepkimede oluşabilecek tipik semptomların çoğunun nedenidir:

• Akciğerlerin nefes borusu duvarlarında bulunan kaslar da dahil olarak kasların büzülmesine neden olur.

• Küçük damarlardan boşaltılan sıvı miktarını artırır ve böylece zarlar şişer.

• Burnunuzun iç kısmında üretilen sümük miktarını arttırır ve bu da bölgesel kaşınma ve yanmaya neden olur.

Atopi: Bazı insanlar alerjiye yatkındır. Bunun anlamı o insanların, ailelerinde olduğu için herhangi bir alerji geliştirmeleri olasılığının daha fazla olması emektir. Eğer bir alerjiye yatkınlığınız varsa bu duruma atopi denir. Atopik insanların vücutları normalden fazla IgE antikoru ürettiğinden alerji geliştirmeleri daha olasıdır. Atopi kalıtsal yollarla alınmasına rağmen alerji bozukluklarının gelişiminde çevresel etmenler de rol oynar. Bir ailenin tüm bireylerinin aynı oranda etkilenmemesinin nedeni budur. Hayatınızın ilk dönemlerinde alerjik maddelerle olan temas dereceniz özellikle önemlidir. Örneğin, sürekli sigara dumanı, ev toz akarları, polen, ev hayvanı ve belirli gıdalara maruz kalmak bu şeylere karşı alerji olma olasılığınızı arttırır. Hava kirliliği, işlenmiş gıdalar ve sık antibiyotik kullanımlarının tümü alerji geliştirme olasılığımızı arttırır. Binlerce alerjik madde vardır. En yaygın olanlardan bazıları:

• Ev ve toz akarları,

• Ot ve ağaç polenleri,

• Ev hayvanlarının deri veya tüyleri,

• Mantar veya küf sporları,

• Gıdalar (süt, yumurta, soya, deniz ürünleri, meyve ve kuruyemişler),

• Eşek arısı veya arı sokmaları,

• Belli başlı ilaçlar

• Lateks ve

• Nikel, lastik, koruyucu ve kimyasal reçineler.

Alerji nasıl teşhis edilir? Alerji testleri?

Alerjiniz olduğunu düşündüğünüzde doktorunuza danışmalısınız. Gözlenen belirtiler, bu belirtilerin ne zaman meydana geldiği ve ne kadar sıklıkla oluştuğu hakkında doktorunuza bilgi vermeniz gerekebilir.Doktorunuz ailenizin başka bir üyesinde de benzer belirtilerin olup olmadığını veya ailenin alerji geçmişi olup olmadığını bilmek isteyecektir. Bir tepkimeye neden olduğu düşünülen herhangi bir tetikleyici etken hakkında ve bu tetikleyicinin belli bir yer ve zamanda meydana gelip gelmediği hakkında da düşünmeniz gerekmektedir.Doktorunuz muhtemelen, belirtilere neden olan alerjik maddeyi belirlemek üzere testler yürütecektir.Buna alternatif olarak bir bağımsız bir alerji kliniğine yönlendirilebilirsiniz. Alerjik tepkimeye neyin neden olduğunu bilseniz dahi doğru alerjik maddeyi bulmak için test edilmeniz gerekebilir. Yapılabilecek çeşitli farklı testler bulunur:

• Deri testi: Bu test alerjik madde aramada genellikle ilk uygulanan testtir. Olumlu bir tepkime (deri kaşınır, kızarır ve şişer) olup olmadığına bakmak için şüphelenilen alerjik maddenin küçük bir miktarı deriye batırılarak kontrol edilir.

• Kan testi: Bu test bağışıklık sisteminin şüphelenilen alerjik maddeye tepki olarak ürettiği, kandaki IgE antikoru miktarını ölçmek amacıyla kullanılır.

• Yama testi: Bu test, egzama veya dermatite neden olan alerjik maddeyi bulmak için kullanılır. Şüphelenilen maddenin az bir miktarı ile kaplanan özel metal diskler,derinin nasıl tepki verdiğini görmek amacıyla genellikle 48 saatlik bir süre için bantla deriye yapıştırılır. Bu test genellikle hastanelerin dermatoloji (deri) bölümlerinde yürütülür.


Alerji tedavisi

Alerjiyi tedavi etmenin en etkili yolu tepkimeye neden olan alerjik maddeler ile temastan olabildiğince kaçınmaktır.Burun akıntısı, ağız kaşıntısı ve aksırma gibi alerjilerin yaygın semptomlarını tedavi etmede kullanılabilecek birçok ilaç vardır. Bu tedavi ilaçlarının çoğu tezgahlarda mevcuttur, tavsiye için doktorunuza danışınız.

• Antihistaminler: Vücudun herhangi bir alerjik maddenin saldırısı altında olduğunu düşündüğü zaman salgıladığı kimyasal bir madde olan histaminin faaliyetini önleyerek alerjiyi tedavi ederler.Antihistaminler tablet, krem ve sıvı şekilde alınabilir.Ayrıca göz damlası veya burun damlası şeklinde de alınabilirler.

• Dekonjestanlar:Genellikle saman nezlesi, toz ve evcil hayvan alerjilerinin neden olduğu burun tıkanıklığı gibi semptomları dindirmeye yardımcı olurlar. Dekonjestanlar tablet, kapsül, burun spreyi veya sıvı şekilde alınabilir.

• Burun spreyleri ve göz damlaları:Burun spreyleri burundaki şişme ve tahrişi azaltır; göz damlaları ise gözdeki acı ve kaşıntıyı yatıştırır. Bazı sprey ve damlalar yalnızca yetişkinler içindir; çocuklar için tedavi ilaçları aldığınızda doktorunuza danışınız.